| Vrsta: | Sudska praksa | ||
| Sud: | Ustavni sud | Datum: 18.04.2012 | Broj: Už-2287/2009 |
| Abstrakt: | |||
Ustavni sud, Veliko veće, u sastavu: predsednik Suda dr Dragiša B. Slijepčević, predsednik Veća i sudije dr Bosa Nenadić, Katarina Manojlović Andrić, dr Olivera Vučić, Predrag Ćetković, Milan Stanić, Bratislav Đokić i mr Tomislav Stojković, članovi Veća, u postupku po ustavnoj žalbi Aleksandra Mikića Prodanića iz sela V. Ropotovo, opština Kosovska Kamenica, na osnovu člana 167. stav 4. u vezi člana 170. Ustava Republike Srbije, na sednici Veća održanoj 18. aprila 2012. godine, doneo je
1. Aleksandar Mikić Prodanić iz sela V. Ropotovo, opština Kosovska Kamenica, podneo je 7. decembra 2009. godine, preko punomoćnika Zorana Jakovljevića, advokata iz Raške, Ustavnom sudu ustavnu žalbu protiv presude Vrhovnog suda Srbije Rev. 3189/07 od 23. septembra 2009. godine, zbog povrede načela jednakosti utvrđenog članom 21. stav 1. Ustava Republike Srbije, prava na pravično suđenje i prava na suđenje u razumnom roku, zajemčenih članom 32. stav 1. Ustava, kao i zbog povrede člana 6. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.
U ustavnoj žalbi je, između ostalog, navedeno: da se spor u vezi koga je doneta osporena presuda tiče (ne)primene Zaključka Vlade Republike Srbije 05 broj 02-4586/2003-001 od 17. jula 2003. godine o isplati posebne nadoknade za zaposlene u državnim organima na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija, odnosno tzv. kosovskog dodatka; da je nesporna činjenica da taj dodatak primaju zaposleni u zdravstvu, školstvu, poreskim i drugim državnim organima; da je Ministarstvo unutrašnjih poslova odbilo da primeni ovu odluku Vlade, zbog čega su zaposleni u tom ministarstvu pokrenuli postupke pred sudovima za zaštitu svojih prava; da su sudovi zauzeli stav da nije osnovan njihov zahtev i na taj način stavili podnosioca ustavne žalbe u neravnopravan položaj u odnosu na ostale zaposlene u državnim organima na teritoriji Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija koji primaju ovaj dodatak; da je Vrhovni sud Srbije nerazumno dugo odugovlačio sa zauzimanjem stava po ovom pitanju , čime je povređeno pravo na suđenje u razumnom roku; da su po ovom pitanju sudovi zauzimali različite stavove, dok Vrhovni sud Srbije nije odlučivao o izjavljenim revizijama sve do objave konkursa za izbor sudija; da su odluke donete isključivo zbog pristrasnosti u korist države, te da je na taj način izvršena diskriminacija jedne kategorije zaposlenih u državnim organima.
2. Saglasno odredbi člana 170. Ustava Republike Srbije, ustavna žalba se može izjaviti protiv pojedinačnih akata ili radnji državnih organa ili organizacija kojima su poverena javna ovlašćenja, a kojima se povređuju ili uskraćuju ljudska ili manjinska prava i slobode zajemčene Ustavom, ako su iscrpljena ili nisu predviđena druga pravna sredstva za njihovu zaštitu. Postupak po ustavnoj žalbi se, u smislu člana 175. stav 3. Ustava, uređuje zakonom.
Odredba člana 82. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu ("Službeni glasnik RS", br. 109/07 i 99/11) ima istu sadržinu kao član 170. Ustava.
U toku postupka pružanja ustavnosudske zaštite, povodom ispitivanja osnovanosti ustavne žalbe u granicama zahteva istaknutog u njoj, Ustavni sud utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosioca ustavne žalbe povređeno ili uskraćeno njegovo Ustavom zajemčeno pravo ili sloboda.
3. Ustavni sud je u sprovedenom postupku izvršio uvid u osporenu presudu i utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje:
Presudom Prvog opštinskog suda u Beogradu P. 7140/06 od 14. maja 2007. godine odbijen je tužbeni zahtev tužioca, ovde podnosioca ustavne žalbe, kojim je tražio da se tužena Republika Srbija - Ministarstvo unutrašnjih poslova obaveže da mu na ime neisplaćene razlike zarade za period od 1. septembra 2003. godine do 31. avgusta 2006. godine isplati određeni novčani iznos, sa zakonskom zateznom kamatom. Okružni sud u Beogradu je doneo presudu Gž.I 3351/07 od 11. jula 2007. godine, kojom je preinačio prvostepenu presudu tako što je usvojen tužbeni zahtev i obavezana tužena da tužiocu na ime neisplaćene razlike zarade za period od 1. septembra 2003. godine do 31. avgusta 2006. godine isplati određeni novčani iznos, sa zakonskom zateznom kamatom. Tužena je protiv drugostepene presude izjavila reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava. Odlučujući o reviziji, Vrhovni sud Srbije doneo je 23. septembra 2009. godine osporenu presudu Rev. 3189/07, kojom je usvojio reviziju i preinačio presudu Okružnog suda u Beogradu Gž.I 3351/07 od 11. jula 2007. godine tako što je odbio žalbu tužioca kao neosnovanu i potvrdio presudu Prvog opštinskog suda u Beogradu P. 7140/06 od 14. maja 2007. godine. U obrazloženju revizijske presude je, između ostalog, navedeno da Zaključak Vlade Republike Srbije 05 broj 02-4586/2003-001 od 17. jula 2003. godine ne predstavlja neposredni izvor prava po kome bi se tužiocu mogla uvećati plata za 100%, jer se o platama odlučuje „drugim aktima, a ne zaključkom“. Takođe je navedeno da prema odredbama člana 71. Zakona o radnim odnosima u državnim organima, koji je važio u odnosnom periodu, tužilac je zaštitu prava morao da traži kroz internu, podnošenjem zahteva za donošenje rešenja kojim bi mu se priznalo pravo na uvećanu platu po osnovu navedenog Zaključka Vlade Republike Srbije. U konkretnom slučaju tužilac to nije učinio (nije pružio dokaze da se koristio internom zaštitom), a plata mu je isplaćivana u potpunosti u skladu sa pojedinačnim aktima (rešenjima), koja su bila konačna odnosno pravnosnažna, zbog čega ne može sa uspehom u parnici ostvariti pravo na naknadu štete u vidu izostale zarade. Imajući u vidu da je nadležni organ tužene isplatom plate tužiocu u skladu sa pravnosnažnim i konačnim pojedinačnim aktom – rešenjem, postupao zakonito, to se nisu stekli uslovi za odgovornost države, što tužbeni zahtev tužioca čini neosnovanim.
4. Odredbama Ustava na čiju povredu se poziva podnosilac u ustavnoj žalbi, utvrđeno je: da su pred Ustavom i zakonom svi jednaki (član 21. stav 1.); da svako ima pravo da nezavisan, nepristrasan i zakonom već ustanovljen sud, pravično i u razumnom roku, javno raspravi i odluči o njegovim pravima i obavezama, osnovanosti sumnje koja je bila razlog za pokretanje postupka, kao i o optužbama protiv njega (član 32. stav 1.).
Ustavni sud konstatuje da se odredba Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda čija se povreda takođe ističe u ustavnoj žalbi sadržinski ne razlikuje od odredaba Ustava kojima se jemči pravo na pravično suđenje, te postojanje eventualne povrede ovog prava Ustavni sud ceni u odnosu na odgovarajuće odredbe Ustava Republike Srbije.
Odredbama člana 60. st. 1. i 3. Zakona o Ustavnom sudu propisano je da se zakoni i drugi opšti akti za koje je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nisu u saglasnosti s Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima ili zakonom, ne mogu primenjivati na odnose koji su nastali pre dana objavljivanja odluke Ustavnog suda, ako do tog dana nisu pravnosnažno rešeni, kao i da se izvršenje pravnosnažnih pojedinačnih akata donetih na osnovu propisa koji se više ne mogu primenjivati, ne može ni dozvoliti ni sprovesti, a ako je izvršenje započeto - obustaviće se.
Zaključkom Vlade Republike Srbije 05 broj 02-4586/2003-001 od 17. jula 2003. godine u stavu 1. tačke 1. prihvaćena je Informacija u pogledu statusa određenih organa, organizacija i službi sa područja AP Kosovo i Metohija, koja je sastavni deo Zaključka. Informacijom u pogledu statusa određenih organa, organizacija i službi sa područja AP Kosovo i Metohija, koja je prema tački 1. osporenog Zaključka, sastavni deo Zaključka, u cilju rešavanja pitanja "radno-pravnog statusa zaposlenih u državnim organima, pokrajinskim organima, organima lokalne samouprave, javnim preduzećima čiji je osnivač Republika i lokalna samouprava i javnim službama sa područja AP Kosovo i Metohija koja su bila zaposlena, a koja bez svoje krivice ne rade i ne ostvaruju prihod po drugom osnovu, privremeno do donošenja odgovarajućih zakona, uredi(ti)... (na sledeći način)...:
1. Iznos plate ili zarade, odnosno naknade koju primaju zaposleni u državnim organima, pokrajinskim organima, organima lokalne samouprave, javnim preduzećima čiji je osnivač Republika i javnim preduzećima čiji je osnivač lokalna samouprava sa područja AP Kosovo i Metohija, a koja obavljaju registrovanu delatnost na području osnivača, kao zaposleni u javnim službama sa područja AP Kosovo i Metohija, izmeniće se tako da:
- zaposleni koji žive i rade na području AP Kosovo i Metohija primaju platu odnosno zaradu u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom uvećanu za 100%,
- zaposleni koji žive na području uže Srbije, a rade na području AP Kosovo i Metohija, primaju platu odnosno zaradu u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, uvećanu za 25%,
- zaposleni koji žive i rade van područja AP Kosovo i Metohija primaju platu, odnosno zaradu u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom za obavljanje poslova na koje su raspoređeni,
- zaposleni koji žive na području AP Kosovo i Metohija a ne rade, primaju naknadu plate, odnosno zarade u visini minimalne zarade utvrđene u skladu sa zakonom za period januar-jun 2003, uvećanu za 30%,
- zaposleni koji žive van područja AP Kosovo i Metohija a ne rade, primaju naknadu plate, odnosno zarade u visini minimalne zarade utvrđene u skladu sa zakonom za period januar-jun 2003. godine.
Uvećanje plate, odnosno zarade iz alineje 1. ove tačke obračunava se na iznos plate, odnosno zarade koji se dobija na osnovu koeficijenta i osnovica utvrđene u skladu sa zakonom, odnosno kolektivnim ugovorom."
5. U pogledu navoda ustavne žalbe kojima se ističe povreda prava na pravično suđenje, zaječmenog članom 32. stav 1. Ustava, a koji se odnose na „(ne)primenu“ Zaključka Vlade Republike Srbije 05 broj 02-4586/2003-001 od 17. jula 2003. godine, Ustavni sud, najpre, ukazuje da je Odlukom Ustavnog suda IU–412/2003 od 16. aprila 2010. godine utvrđeno da odredbe navedenog Zaključka Vlade Republike Srbije nisu u saglasnosti sa Ustavom i zakonom. Polazeći od činjenice da je parnični postupak u kome je doneta osporena presuda Vrhovnog suda Srbije okončan pre objavljivanja navedene odluke Ustavnog suda, a imajući u vidu odredbe člana 60. st. 1. i 3. Zakona o Ustavnom sudu, Sud nije cenio ove navode ustavne žalbe zbog bespredmetnosti . S druge strane, u pogledu navoda ustavne žalbe da je osporena presuda doneta „isključivo zbog pristrasnosti u korist države“, Ustavni sud konstatuje da podnosilac ustavne žalbe nije pružio ni jedan dokaz u prilog svoje tvrdnje.
U pogledu navoda podnosioca ustavne žalbe da mu je osporenom revizijskom presudom povređeno načelo jednakosti, utvrđeno članom 21. stav 1. Ustava, jer je Vrhovni sud zauzeo stav da nije osnovan zahtev za isplatu tzv. kosovskog dodatka, te da je tako on stavljen u neravnopravan položaj u odnosu na ostale zaposlene u državnim organima koji primaju takav dodatak, Ustavni sud konstatuje da podnosilac nije ničim potkrepio svoje navode, odnosno da nije pružio dokaze da je zbog nekog njegovog ličnog svojstva na bilo koji način diskriminisan, kako bi se mogla utvrditi povreda ustavnog načela jednakosti.
Imajući u vidu izneto, Ustavni sud je, saglasno odredbi člana 36. stav 1. tačka 7) Zakona o Ustavnom sudu, ustavnu žalbu u ovom delu, u tački 2. izreke odbacio, jer nisu ispunjene Ustavom i Zakonom utvrđene pretpostavke za vođenje postupka.
6. U pogledu navoda podnosioca ustavne žalbe da mu je povređeno pravo na suđenje u razumnom roku, kao element prava na pravično suđenje zajemčenog članom 32. stav 1. Ustava, u postupku koji se vodio pred Vrhovnim sudom Srbije u predmetu broj Rev. 2118/08, Ustavni sud je ocenio da ovi navodi podnosioca nisu osnovani. Naime, Vrhovni sud Srbije je o izjavljenoj reviziji odlučio u roku od dve godine i dva meseca od donošenja presude Okružnog suda u Beogradu Gž. 3351/07 od 11. jula 2007. godine, što se, po stanovištu ovog suda, ne može smatrati nerazumnim rokom za odlučivanje.
Polazeći od navedenog, Ustavni sud je, saglasno odredbi člana 89. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu, ustavnu žalbu u ovom delu odbio kao neosnovanu, odlučujući kao u tački 1. izreke.
7. Na osnovu izloženog i odredaba člana 42b stav 1. tačka 1) i člana 46. tačka 9) Zakona o Ustavnom sudu, Ustavni sud je doneo Odluku kao u izreci.
PREDSEDNIK VEĆA
dr Dragiša B. Slijepčević