| Vrsta: | Sudska praksa | ||
| Sud: | Datum: 03.03.2000 | Broj: U.2385/99 | |
| Abstrakt: | |||
Rješenjima prvostepenog i drugostepenog upravnog organa zahtjev tužioca za ostvarivanje prava na starosnu penziju po Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju vojnih osiguranika („Službeni list SFRJ“, br. 7/85, 74/87 i 20/89), koji je preuzet kao republički zakon, konačno je odbijen kao neosnovan, uz obrazloženje oba upravna organa da je tužilac takav zahtjev podneo 12. 10.1998. godine. odnosno poslije stupanja na snagu federalnog Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službene novine FBiH, „ broj 29/98- stupio na snagu 31.07.1998. godine) koji je odredbama člana 156. stav 1. propisao da sa danom njegovog stupanja na snagu prestaju da se primjenjuju na teritoriji Federacije propisi o penzijskom i invalidskom osiguranju koji su se primjenjivali do dana njegovog stupanja na snagu (31.07.1998. g.), ako istim nije drugačije uređeno.Obzirom na ovakve zakonske odredbe oba upravna organa smatraju da je Zakon o PIO vojnih osiguranika prestao da važi sa 31.07.1998. godine i da se ne može primijeniti na podnesene zahtjeve za priznanje prava poslije tog datuma, jer su vojni osiguranici po federalnom zakonu izjednačeni sa ostalim osiguranicima i pravo na starosnu penziju ostvaruju u smislu čl. 30. -36. Zakona o PIO („Službeni novine Federacije BiH“, broj 29/98) pod istim uslovima kao i ostali osiguranici, zbog čega prvostepeni organ zahtjev tužioca podnesen poslije navedenog datuma svojim rješenjem odbija kao neosnovan, a tuženi organ iz istih razloga svojim rješenjem njegovu žalbu izjavljenu protiv prvostepenog rješenja.Sud nalazi da su ovakve odluke upravnih organa zasnovane na pogrešnom tumačenju i primjeni materijalnog prava, što je imalo za posljedicu da upravni organi nisu utvrđivali odlučne činjenice za pravilno rješenje pred-meta spora.Oba upravna organa pravilno su citirali odredbe člana 156. stav 1. federalnog Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, ali su iz istih izveli pogrešnim tumačenjem pravni zaključak da je sa danom stupanja na snagu tog zakona 31.07.1998. godine prestao da važi Zakon o PIO vojnih osiguranika i da su poslije tog datuma vojni osiguranici po pitanju sticanja prava na starosnu penziju izjednačeni sa ostalim osiguranicima.Prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja prije stupanja na snagu federalnog Zakona o PIO, na teritoriji Federacije bila su regulisana i ostvarivala su se na osnovu Zakona o osnovnim pravima iz PIO („Službeni list SFRJ“, br. 23/82 do 44/90), koji je preuzet kao republički zakon, i Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju („Službeni list SR BiH“, br. 38/90, 22/91 i „Službeni list RBiH“, broj 24/92), kao opštih zakona, te drugih zakona i propisa koji regulišu na drugačiji način sticanje i ostvarivan/e prava iz pojedinih oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja u odnosu na opšte zakone i koji u odnosu na njih imaju karakter specijalnih zakona odnosno propisa, a među koje spada i preuzeti republički Zakon o PIO vojnih osiguranika. Primjena ranijih republičkih zakona, preuzetih republičkih zakona i zakona HR - HB i drugih propisa na teritoriji Federacije omogućena je ustavnim pravilom iz člana IX. 5. (1) Ustava Federacije Bosne i Hercegovine („Službene novine Federacije BiH“, br. 1/94 i 13/97) o vremenskom i prostornom važenju ranijih zakona i drugih propisa, koji su bili na snazi na dan stupanja na snagu tog Ustava 30.03.1994. godine. a prema kojem se raniji zakoni i propisi (SR BiH, RBiH i HR - HB) mogu primjenjivati i poslije stupanja na snagu Ustava ukoliko nisu u suprotnosti sa njim na odnose koji nisu regulisani zakonima i propisima Federacije, sve dok nadležni organi vlasti ne odluče drugačije, odnosno sve do donošenja federalnih zakona i propisa, njihovog stupanja na snagu i početka primjene.Odnos opšteg zakona i specijalnog zakona (lex specialis), kako u pravnom sistemu koji je postojao prije uspostave Federacije tako i u uspostavljenom pravnom sistemu Federacije, mora se prosuđivati prema opšteprihvaćenom pravnom načelu da specijalni zakon derogira (ukida, stavlja van snage) opšti zakon. Inverzija ovog pravnog načela nije moguća izuzev u slučaju ako bi isto zakonodavno telo bilo donosilac oba zakona (opšteg i specijalnog) i u opštem zakonu decidno propisalo da isključuje primjenu određenog specijalnog zakona ili pojedinih njegovih članova kojima se na drugačiji način regulišu predmetni pravni odnosi, a što ustvari ne bi predstavljalo inverziju pomenutog pravnog načela nego izmjenu konkretnog specijalnog zakona ili nekih njegovih odredbi.Kako je u odredbama: lana 156. stav 1 federalnog Zakona o PIO samo uopšteno navedeno da se sa danom njegovog stupanja na snagu na teritoriji: federacije prestaju primjenjivati propisi o penzijskom i invalidskom osiguranju koji su se to tada primjenjivali, ako istim zakonom nije drugačije uređeno, u skladu sa naprijed izloženim pravnim odnosom opšteg i specijalnog zakona, pravilnim tumačenjem citiranih zakonskih odredaba može se jedino zaključiti daje sa 31.07.1998. godine kada je .tupio na snagu navedeni federalni zakon prestala primjena samo opštih zakona koji su regulisali sticanje, ostvarivanje i prestanak prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja na teritoriji Federacije, zato su (preuzeti) republički zakon o osnovnim pravima iz PIO i republički Zakon o PIO, ali ne i primjena specijalnih: zakona (republičkih i federalnih) koji na drugačiji način regulišu istu pravnu materiju za pojedine osiguranike. S obzirom na to stupanjem na snagu federalnog Zakona o PIO nije prestala primjena (sada) republičkog Zakona o PIO brojnih osiguranika kao specijalnog zakona, pa ni drugih republičkih ili federalnih specijalnih zakona iz oblasti penzijsko - invalidskog Osiguranja (kao napr.član 58. Zakona o unutrašnjim poslovima FBiH „Službeni novine federacije BiH“, br. 1/96 i 19/98, član 219. zakona o odbrani FBiH „Službeni novine Federacije BiH“, broj 15/96) sve dok se odgovarajućim zakonom ne regulišu prava osiguranika koja su predmet specijalnih zakona i propisa. Potvrdu ispravnosti ovakvog pravnog tumačenja sud nalazi i u odredbi člana 1. Uredbe Vlade FBiH o povoljnijim uslovima za sticanje prava na starosnu penziju vojnih osiguranika Vojske Federacije BiH, kojom se privremeno uređuje pravo vojnih osiguranika na starosnu penziju do donošenja odgovarajućeg zakona, pri čemu se imaju u vidu profesionalna vojna lica (član 2. Uredbe) odnosno vojni osiguranici iz člana 8. tačka 2. federalnog Zakona o PIO, a iz čega proizilazi da prava tih osiguranika nisu regulisana ovim federalnim zakonom nego da ih treba regulisati odgovarajućim zakonom koji će imati karakter specijalnog zakona u odnosu na federalni Zakon o PIO.Kako se prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja stiču i dospijevaju sa danom ispunjenja uslova propisanih zakonom, a od datuma podnošenja zahtjeva zavisi samo od kada se može podnosiocu zahtjeva priznati pravo na i|platu penzije, osnovani su tužbeni navodi tužioca da bi mu pripadalo pravo na starosnu penziju kao aktivnom vojnom licu (prema stanju u spisu kao poručniku) sa danom razrešenja vojne službe (prema stanju u spisu 1. ili 15.03.1998. godine), po Zakonu o PIO vojnih osiguranika ako je sa danom razrešenja i prestanka svojstva vojnog osiguranika ispunjava i uslove za priznanje prava po tom zakonu, što upravni organi zbog pogrešne primjene zakona, iz svih naprijed iznesenih razloga, nisu utvrđivali.Zato je ovaj sud tužbu uvažio i primjenom člana 38. stav 3. Zakona o upravnim sporovima odlučio kao u dispozitivu, kako bi upravni organi u nastavku postupka donijeli zakonitu odluku o zahtjevu tužioca nakon što postupe u skladu sa primjedbama ovog suda.