Ustavni sud, Veliko veće, u sastavu: predsednik Suda dr Dragiša B. Slijepčević, predsednik veća i sudije Vesna Ilić Prelić, dr Marija Draškić, dr Agneš Kartag Odri, dr Goran Ilić, Sabahudin Tahirović, dr Dragan Stojanović i mr Milan Marković , članovi Veća, u postupku po ustavnoj žalbi Dragana Anđelkovića, Toplice Milovanovića i Siniše Kitića, svi iz Niša, Darka Đorđevića iz G. Međurova, Ratomira Ilića, Bojana Nikolića, Radislava Jovanovića, Muharema Arifovića, Ivana Ilića, Ivana Nestorovića, Miroslava Savića, Dragiše Jovanovića, Gorana Cekića, Dimitra Hristova, Dragana Nikolića, Dobrivoja Antića, Srđana Cvetkovića, Ljubiše Šutanovca, Gorana Radojkovića, Dragana Cvetanovića, Milana Mitrovića, Dragana Dimitrijevića, Vasilija Kričaka, Miodraga Jovanovića, Rada Anđelkovića, Dragana Antića, Dragana Asenova, Nenada Nikolića, Branka Protulipca, Zorana Vuletića, Dragana Gvozdenovića, Svetomira Milojevića, Gorana Milutinovića, Marijana Bubanje, Saše Ćosića, Dragoslava Todorovića i Dragana Đenića, svi iz Niša, Siniše Kozarevića iz Malče, Zorana Radojkovića i Branislava Stevanović, obojica iz Niša, Dejana Stojanovića iz Huma, Zvonimira Zlatanovića i Miroslava Milovanovića oba iz Niša, Bratislava Nikolića iz G. Matejevca, Vlade Živkovića, Zvonimira Stojanovića, Gorana Živanovića, Dragana Živkovića, Aleksandra Pejčića, Želimira Jovanovića, Borisa Petričića, Žike Simonovića, Slaviše Stefanovića, Dragana Mirkovića, Petra Jovanovića, Petra Stankovića, Bogoljuba Antića, Jovice Ognjenovića, Nebojše Petkovića, Dragana Bogdanovića, Predraga Šunjevarića, Borislava Stojanovića, Suzane Kocić, Saše Jovanovića, Predraga Stojanovića, Miodraga Ognjenovića, Avde Bislimovića i Marka Nešića, svi iz Niša, Zorana Gocića iz Brenice, Miroljuba Gocića, Perice Stojakovića, Miomira Nikolića, Bobana Jovanovića, Vladimira Mitrovića, Milana Reljića, Zorana Stamenkovića, Milana Milosavljevića, Ivana Kostića, Barjana Arifovića, Zorana Ilića, Slaviše Mladenovića, Miloša Jocića, Dušana Filipovića, Nebojše Živkovića, Ivana Ilića i Ivana Stupljanina, svi iz Niša, Dejana Stankovića iz Vele Polja, Franje Glončaka, Matije Glončaka, Saše Stamenkovića, Dejana Milosavljevića, Gorana Despotovića, Velimira Ilića, Bojana Carića, Nenada Vanušića, Saše Vučkovića, Miroslava Jankovića, Miroslava Nikolića, Gorana Todorovića, Dragana Markovića, Vladimira Danilova, Živorada Stefanovića, Zorana Mitića, Prvoslava Pantića, Miroslava Stankovića, Aleksandra Jovanovića, Ninoslava Jokića, Predraga Kričaka, Radojice Lomazića, Miodraga Stanojevića, Božidara Živkovića, Zorana Ivanovića, Drgoslava Spasića, Gorana Ganića, Miroslava Mladenovića, Dragoslava Gligorijevića, Zorana Zamorskog, Milana Mitrovića, Srđana Jakovljevića, Ivice Dimitrijevića, Novice Mijalkovića, Srđana Petkovića, Dušana Taskovića, Save Kurunovića, Milomira Milenkovića, Živojina Dimitrijevića, Gorana Milovanovića, Zorana Miloševića, Miloša Miloševića, Milana Stojanovića, Dalibora Novčića, Bojana Blagojevića, Josifa Kragića, Milovana Mitića, Đokice Mladenovića, Perice Jocića, Božidara Momčilova i Dragana Nikolića, svi iz Niša, Ivana Obradovića iz D. Vrežine, Dragana Nikolića, Srđana Stankovića, Zorana Lazića, Zorana Mićalovića, Radovana Stajića, Dragana Milovanovića, Dragana Živića, Dragiše Gvozdenovića, Milića Zajića, Sebadina Kadria, Dejana Maričića, Slavoljuba Denića, Bratislava Pavlovića, Ivana Đorđevića, Saše Mladenovića, Ninoslava Milenkovića, Mališe Nikodijevića, Srđana Đorđevića, Zorana Lazića, Nebojše Savića svi iz Niša, Zorana Prvulovića iz Novog Sela, Novice Đorđevića, Aleksandra Đorđevića, Nebojše Mirkovića, Zorana Ilića svi iz Niša, Miodraga Stojanovića iz Gabrovaca, Slaviše Petkovića, Radoslava Miloševića, Aleksandra Jarebice, Dejana Petrovića, Drgana Crnatovića, Nenada Gocića, Bratislava Stanojevića, Desimira Veljkovića, Dragana Anđelkovića, Momčila Janaćkovića, Miroslava Milovanovića i Zorana Zdravkovića, svi iz Niša, Hranislava Stamenkovića iz Trupala, Tomice Jankovića, Slobodana Jocića, Aleksandra Išljamovića, Zorana Stojanovića, Gorana Jocića, Slađane Petrović, Gorana Aleksića, Nikole Sekulića, Saše Timotijevića, Slobodana Micića, Srđana Markovića, Svetislava Jovanovića, Željka Priđićevića, Zorana Savića, Tomislav Janković, Stevana Đorđevića, Radivoja Virijevića, Dragana Jankovića, Igora Tončića, Gorana Jovanovića, Dragiše Janićevića, Miomira Dinića, Vladimira Jankovića, Nebojše Tasića, Tonija Pešića, Vladimira Pavlovića, Darka Pantovića, Radomira Gavrilović i Dragana Stefanovića, svi iz Niša, Dušana Nikolića iz Popovca, Radoljuba Vukovića, Zorana Obradovića, Nebojše Vulića, Zorana Mihajlovića, Dragana Stojanovića, Riste Bojadžića, Milana Stojkovića, Vlastimira Živkovića, Snežane Timotijević, Ljubiše Urošević, Saše Živkovića i Gorana Milojkovića, svi iz Niša, Gorana Ilića iz Gabrovca, Pera Blagojevića iz Bancareva, Dejana Igrutinovića, Darka Krstića, Srđana Stojanovića, Slobodana Stojanovića, Saše Petkovića, Momčila Raičevića i Zvonimira Stojanovića, svi iz Niša, Dragana Milojevića iz Krušce, Zorana Denčića, Miroslava Rajića i Saše Jovićevića, svi iz Niša, Bratislava Pešića iz Vukmanova, Slaviše Krstića i Grujice Cekića, obojica iz Niša, Bojana Stošića iz Krušce, Momčila Miloševića, Žarka Dunića, Aleksandra Milisavljevića i Nenada Marjanović, svi iz Niša, Saše Stanojevića iz Aleksinca, Najdana Ilića, Dragiše Đorđevića, Nebojše Đorđevića, Srđana Pavlovića, Igora Miletića, Miodraga Živkovića, Milana Nikolića, Zorana Miljkovića i Vladimira Markovića, svi iz Niša, Dragana Aćimovića iz Lalinca, Bratislava Jovanovića, Miljana Stojanovića, Ljubomira Stankovića i Bobana Stojanovića, svi iz Niša, Dragana Sremca iz D. Vrežina, Dragana Sibinovića, Miroslava Aleksova, Vladislava Živkovića, Zorana Miloševića i Bojana Kostića, svi iz Niša, Dragana Stojanovića iz Lalinca, Ivana Stojkovića, Zorana Zlatkovića, Gorana Jovića, Slaviše Bankovića, Tomislava Miletića, Dragog Jovanovića i Save Krstića, svi iz Niša, Bobana Nešića iz Popovca, Bobana Anđelkovića, Ljubomira Radonjića i Radoljuba Vukašinovića, svi iz Niša, Dobana Nikolića iz Huma, Rada Ibraimovića i Šefka Abdulovića, obojica iz Niša, Zorana Milojevića iz Leskovika, Igne Bakić, Zorana Ristića, Dragana Matića, Branislava Matića, Dragoljuba Krstića i Dragiše Nedeljkovića, svi iz Niša, Zvonka Đokića i Bratislava Milojevića, obojica iz Leskovika, Adema Demirovića, Dejana Đorđevića i Vlade Milivojevića, svi iz Niša, Ratka Mitrovića iz Huma, Desimira Petrovića iz Niša, Dragutina Markovića iz Kamenica, Dejana Stankovića, Bratislava Grozdanovića, Dejana Stojkovića, Živojina Jankovića i Miodraga Jeremića, svi iz Niša, Gorana Jovanovića iz Paligrace, Nebojše Asanovića, Miodraga Miloševića, Dejana Milivojevića i Svete Markovića, svi iz Niša, Slaviše Pavlovića iz Trupale, Trivuna Vučkovića iz G. Komrena, Dragoljuba Nestorovića, Steve Serafimovkog, Bobana Osmanovića i Vojkana Petkovića, svi iz Niša, Miroslava Mitića iz G. Komrena, Tonija Nešića i Radomira Franca, obojica iz Niša, Vitomira Alića iz Huma, Milovana Milanovića, Kemala Jašara, Ranka Milanovića, Živojina Stankovića, Duška Etemovića, Mila Rašića, Radiše Živića, Zorana Marinkovića, Rodoljuba Šoškića, Miroslava Jovanovića svi iz Niša, Milana Ilića iz G. Komrena, Esada Eminija iz Niša, Bratislava Rašić i Radeta Ilića, obojica iz G. Komrena, Saše Đorđevića, Igora Đorđevića i Sadika Ismailovića, svi iz Niša, Toplice Pešića iz Leskovika, Bajrama Ametovića, Zorana Krasića, Vladice Jovanovića, Ljubiše Mamutovića i Dragiše Petrovića, svi iz Niša, Nebojše Božinovića iz Huma, Zorana Vojvodića iz Čamurlija, Rašita Saitovića, Gorana Đurića, Gorana Matića, Nebojše Milenkovića, Saše Rašića i Branislava Velojića, svi iz Niša, Bojana Stevanovića iz Huma, Ljubiše Radosavljevića iz Niša, Bojana Jovanovića iz D. Komrena, Branka Nikolova iz Huma, Zorana Spasića iz Niša, Vukadina Milojevića iz Leskovika, Vukašina Nikolića iz Huma, Ivana Radakovića, Dragoljubalj Gavilovića i Branislava Selimovića, svi iz Niša, Bratislava Tošića i Slobodana Tošića, obojica iz Huma, Novice Stojkovića, Bajrama Uskokovića i Useina Uskokovića svi iz Niša, Dragana Miloševića iz Huma, Dejana Markovića iz Vele Polja, Berta Abdulovića i Đulsenare Maličević, oboje iz Niša, Dragoslava Milijića iz Paligrace, Dalibora Popovića iz Miljkovca, Bore Nikolića i Mileta Krstića iz Huma, Tefika Asamovića, Gorana Nikića i Ismaila Ismailija, svi iz Niša, Zorana Đorđevića iz Huma, Bojana Aranđelovića iz G. Komrena, Dejana Ivanovića, Milorada Nikolića i Jovana Manoijlova, svi iz Huma, Danijela Popovića, Dejana Milenkovića, Slaviše Tasića i Toplice Ranđelovića, svi iz Niša, Nebojše Pešića i Zorana Vulića, obojica iz Huma, Nebojše Stojanovića, Ismaila Ađazija, Slaviše Mirkovića, Đevrija Mutića, Šerifa Barčića, Jusufa Bećirovića, Ninoslava Markovića, Ivana Stanojevića, Dragana Ignjatovića, Dejana Antonova, Zorana Antića, Sebastijana Amzića i Osmana Kurtića, svi iz Niša, Miodraga Rašića iz Huma, Zorana Radića iz G. Komrena, Saše Stanojevića, Zvonimira Petkovića, Dragana Vučkovića, Slaviše Savića, Bojana Stevanovića, Slađane Mladenović, Novica Aranđelović, Miroslava Đorđevića, Javora Novovića i Slaviše Đorđevića, svi iz Niša, Bratislava Jovanovića iz Huma, Svetislava Dejanovića iz N. Tesle, Slaviše Milenkovića iz Niša, Slaviše Tasića iz N. Tesle, Ivana Tasića iz Niške Banje, Vojkana Todorovića iz Prve Kutine, Dragana Stojkovića i Zorana Semirovića, obojica iz Donje Studene, Predraga Petrovića iz Suvog Dola, Gorana Vidojkovića iz Donje Studene, Nebojše Živadinovića iz Brzog Broda, Srđana Petrovića i Nebojše Nikolića, obojica iz Niške Banje, Batice Demirovića iz Donje Studene, Dragana Stančića iz Brzog Broda, Slavoljuba Krstića iz D. Dragovlja, Gadžin Han, Dragana Dimitrijevića i Dejana Savića, obojica iz N. Tesle, Zvonimira Mladenovića iz Jelašnice, Zorana Cekića iz Suvog Dola, Zorana Stevanovića iz Prve Kutine, Ivice Kitića iz Jelašnice, Zorana Rančića i Milana Pavlovića, obojica iz Prve Kutine, Ivana Stamenkovića iz N. Tesle, Nenada Veljkovića iz Prve Kutine, Miroslava Stevanovića iz B. Broda, Slaviše Lazarevića iz N. Tesle, Zorana Kostića iz Jelašnice, Dragana Marinkovića iz N. Tesle, Zorana Pešića iz Jelašnice, Zorana Veličkovića iz Niša, Ranka Mladenovića iz Jelašnice, Dragana Krstića, Gorana Stojkovića, Dragana Jovanovića i Milunke Krstić, svi iz N. Tesle, Bojana Stojanovića iz Jelašnice, Bratislava Đorđevića iz N. Tesle, Aleksandra Stankovića iz Prve Kutine, Ace Živkovića iz Donje Studene, Zorana Stojiljkovića iz Suvog dola, Gorana Sulejmanovića iz Prva Kutine, Vladana Todorovića iz L. Sela, Dragana Ilića iz Niša, Vladimira Dinića i Aleksandra Stojanovića, obojica iz L. Sela, Gorana Miloševića iz B. Broda, Miodraga Kitanovića i Milana Ranđelovića iz N. Tesle, Bojana Dinića iz Prve Kutine, Dragana Radenkovića iz Niške Banje, Saše Nikolića iz N. Tesle, Miodraga Jovanovića iz Čuklenika, Dejana Zdravkovića iz B. Broda, Slobodana Stanojevića i Mirka Stanojevića, obojica iz Proseka, Dalibora Lukića i Zorana Lukića, obojica iz N. Tesle, Miodraga Musića iz Prve Kutine, Gorana Ranđelovića iz N. Tesle, Dragana Kocića iz Suvog dola, na osnovu člana 167. stav 4. u vezi člana 170. Ustava Republike Srbije, na sednici Veća održanoj 27. decembra 2012. godine, doneo je

ODLUKU

1. Usvaja se ustavna žalba Dragana Anđelkovića i drugih podnosilaca navedenih u uvodu i utvrđuje da su presudom Osnovnog suda u Nišu P. 2402/10 od 11. februara 2010. godine i presudom Apelacionog suda u Nišu Gž. 3379/10 od 2. jula 2010. godine povređena prava podnosilaca na jednaku zaštitu prava pred sudovima iz člana 36. stav 1. Ustava Republike Srbije, dok se u preostalom delu ustavna žalba odbacuje.

Obrazloženje

1. Dragan Anđelković iz Niša i drugi podnosioci ustavne žalbe navedeni u uvodu, preko punomoćnika, advokata Srđana Aleksića iz Niša, podneli su 13. maja 2011. godine ustavnu žalbu protiv presude Osnovnog suda u Nišu P. 2402/10 od 11. februara 2010. godine i presude Apelacionog suda u Nišu Gž. 3379/10 od 2. jula 2010. godine, zbog povrede prava na pravično suđenje iz člana 32. stav 1. Ustava Republike Srbije i povrede prava na jednaku zaštitu prava pred sudovima iz člana 36. stav 1. Ustava.

Podnosioci ustavne žalbe navode da se „odluke prvostepenog i drugostepenog suda ne mogu smatrati pravičnim (...) jer su sudovi načinili bitnu povredu odredaba Zakona o parničnom postupku, budući da tokom postupka sud nije izveo sve dokaze koje su tužioci predlagali“, i da je time „samovlasno promenio suštinu tužbenog zahteva tužilaca“, i to tako što je kao “pravni osnov potraživanja naveo štetu, a ne dug, kako su to naveli tužioci“. Podnosioci su, takođe, istakli da im je povređeno ustavno pravo na jednaku zaštitu prava pred sudovima, zajemčeno odredbom člana 36. stav 1. Ustava. U prilog svojim tvrdnjama su priložili presudu Okružnog suda u Beogradu Gž. 1703/05 od 13. aprila 2005. godine. Predložili su da Ustavni sud usvoji ustavnu žalbu i poništi osporene presude.

2. Saglasno odredbi člana 170. Ustava Republike Srbije, ustavna žalba se može izjaviti protiv pojedinačnih akata ili radnji državnih organa ili organizacija kojima su poverena javna ovlašćenja, a kojima se povređuju ili uskraćuju ljudska ili manjinska prava i slobode zajemčene Ustavom, ako su iscrpljena ili nisu predviđena druga pravna sredstva za njihovu zaštitu. Postupak po ustavnoj žalbi se, u smislu člana 175. stav 3. Ustava, uređuje zakonom.

U postupku pružanja ustavnosudske zaštite, povodom ispitivanja osnovanosti ustavne žalbe u granicama istaknutog zahteva, Ustavni sud utvrđuje da li je u postupku odlučivanja o pravima i obavezama podnosilaca ustavne žalbe povređeno njihovo Ustavom zajemčeno pravo ili sloboda.

3. Ustavni sud je u sprovedenom postupku, iz sadržine ustavne žalbe i dostavljene dokumentacije, utvrdio sledeće činjenice i okolnosti od značaja za odlučivanje:

Osporenom presudom Osnovnog suda u Nišu P. 2402/10 od 11. februara 2010. godine odbijen je tužbeni zahtev tužilaca, ovde podnosilaca ustavne žalbe, kojim su tražili da se obaveže tužena Republika Srbija - Ministarstvo odbrane - Vojna pošta 1410 Niš, da svakom od tužilaca isplati određene novčane iznose, bliže navedene u izreci prvostepene presude, za učešće u ratu tokom 1999. godine, na ime neisplaćenih ratnih dnevnica i naknade troškova zbog odvojenog života od porodice, sa zakonskom zateznom kamatom počev od dospeća svakog pojedinačnog iznosa do konačne isplate. Istom presudom tužioci, ovde podnosioci ustavne žalbe, su obavezani da naknade tuženom troškove postupka u iznosu od 7.500,00 dinara.

Osporenom presudom Apelacionog suda u Nišu Gž. 3379/10 od 2. jula 2010. godine odbijena je kao neosnovana žalba tužilaca, ovde podnosilaca ustavne žalbe, i potvrđena je prvostepena presuda Osnovnog suda u Nišu P. 2402/10 od 11. februara 2010. godine .

Iz uvoda prvostepene presude proizlazi da je tužba u ovoj pravnoj stvari podneta „radi duga“.

Presudom Okružnog suda u Beogradu Gž. 1703/05 od 13. aprila 2005. godine odbijena je žalba tužene i potvrđena presuda Drugog opštinskog suda u Beogradu P. 4379/04 od 22. decembra 2004. godine, kojom je obavezana tužena da tužiocu Lj. N. iz Lesenovaca kod Aleksandrovca na ime izmirenja duga zbog neisplaćenih dnevnica od 24. marta do 19. maja i od 28. maja do 18. juna 1999. godine plati opredeljeni novčani iznos sa zakonskom zateznom kamatom, kako je bliže označeno u izreci.

4. Odredbama Ustava, na čiju povredu ukazuju podnosioci u ustavnoj žalbi, utvrđeno je da svako ima pravo da nezavisan, nepristrasan i zakonom već ustanovljen sud, pravično i u razumnom roku, javno raspravi i odluči o njegovim pravima i obavezama, osnovanosti sumnje koja je bila razlog za pokretanje postupka, kao i o optužbama protiv njega (član 32. stav 1.) i da se jemči jednaka zaštita prava pred sudovima i drugim državnim organima, imaocima javnih ovlašćenja i organima autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave (član 36. stav 1.).

Odredbama Zakona o obligacionim odnosima („Službeni list SFRJ“, br. 29/78, 39/85, 45/89 i 57/89 i „Službeni list SRJ“, br. 31/93, 22/99, 23/99, 35/99 i 44/99), pored ostalog, propisano je: da pravno lice odgovara za štetu koju njegov organ prouzrokuje trećem licu u vršenju ili u vezi sa vršenjem svojih funkcija (član 172. stav 1.); da potraživanje naknade prouzrokovane štete zastareva za tri godine od kad je oštećenik doznao za štetu i za lice koje je štetu učinilo, kao i da u svakom slučaju ovo potraživanje zastareva za pet godina od kad je šteta nastala (član 376. st. 1. i 2.).

5. Razmatrajući razloge i navode ustavne žalbe, Ustavni sud je utvrdio da su podnosioci ustavne žalbe ukazali na nejednako postupanje sudova u istoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, smatrajući da im je time povređeno pravo na jednaku zaštitu prava iz člana 36. stav 1. Ustava. Saglasno izloženom, Ustavni sud je u konkretnom slučaju prvo pošao od ocene osnovanosti navoda ustavne žalbe koji se odnose na različito postupanje sudova povodom iste činjenične i pravne situacije.

Uvidom u dostavljenu pravosnažnu presudu Drugog opštinskog suda u Beogradu P. 4379/04 od 22. decembra 2004. godine, koja je potvrđena presudom Okružnog suda u Beogradu, Ustavni sud je utvrdio da je usvojen zahtev tužioca Lj.N. za isplatu naknade za neisplaćene ratne dnevnice na ime učešća u ratu za vreme NATO agresije 1999. godine, odnosno da je u tom slučaju o tužbenom zahtevu koji je bio istovetan sa tužbenim zahtevom podnosilaca ustavne žalbe odlučeno na drugačiji, suprotan način – pravosnažnim usvajanjem tužbenog zahteva. Dakle, Okružni sud u Beogradu je, kao sud poslednje instance, u dostavljenoj presudi Gž. 1703/05 od 13. aprila 2005. godine, kojom je potvrdio prvostepenu presudu Drugog opštinskog suda u Beogradu, zauzeo drugačiji pravni stav od stava Apelacionog suda u Nišu u osporenoj presudi u odnosu na pravo rezervista na naknadu ratnih dnevnica na ime učešća u ratu za vreme NATO agresije 1999. godine.

Po stanovištu Ustavnog suda, sudovi poslednje instance su donošenjem različitih odluka o osnovanosti tužbenih zahteva koji su se zasnivali na identičnom činjeničnom stanju i istom spornom pravnom pitanju, podnosioce ustavne žalbe čiji su tužbeni zahtevi odbijeni kao neosnovani, doveli u bitno različit položaj od onoga u kome je bio tužilac čiji je istovrsni tužbeni zahtev postavljen prema istom tuženom usvojen. Kako su drugostepeni sudovi, kao sudovi poslednje instance u predmetnim parničnim postupcima, donosili različite odluke u identičnoj činjeničnoj i pravnoj situaciji, Ustavni sud je stanovišta da je takva praksa suprotna pravu na jednaku pravnu zaštitu pred sudovima (videti presude Evropskog suda za ljudska prava: Santos Pinto protiv Portugalije od 20. maja 2008. godine i Beian protiv Rumunije od 6. decembra 2007. godine). Videti i Odluku Ustavnog suda Už–2886/2010 od 4. oktobra 2012. godine.

Polazeći od izloženog, Ustavni sud je na osnovu odredbe člana 89. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu („Službeni glasnik RS“, br. 109/07 i 99/11), ustavnu žalbu u ovom delu usvojio.

6. U pogledu navoda podnosilaca ustavne žalbe da im je pravo na pravično suđenje povređeno time što prvostepeni sud nije izveo sve dokaze koje su kao tužioci predložili u parničnom postupku, konkretno - saslušanje stranaka i veštačenje, Ustavni sud ukazuje na to da je pitanje načina na koji se dokazni postupak sprovodi, kao i pitanje prihvatljivosti i ocene dokaza u nadležnosti redovnih sudova. Postupajući u parničnom postupku, u skladu sa načelom slobodne ocene dokaza, sud nije vezan, ograničen, ili na bilo koji zakonom propisan način uslovljen posebnim formalnim dokaznim pravilima. Imajući u vidu sadržinu garancija koje se jemče članom 32. stav 1. Ustava, Ustavni sud je ocenio da se ovom ustavnom odredbom ne daje stranci neograničeno pravo da predlaže izvođenje dokaza pred sudom, niti se garantuje pravo da svi dokazni predlozi stranke budu prihvaćeni, pa tako ni predlog da se saslušaju stranke ili izvrši veštačenje. S druge strane, Ustavni sud ističe da je zadatak i obaveza sudova da navedu razloge zbog kojih su odlučili da ne izvode dokaze koje je stranka izričito zahtevala. Poštovanje ovog principa prvenstveno omogućava stranci da kasnije delotvorno i efikasno koristi raspoložive pravne lekove (vidi npr: Odluku Ustavnog suda Už-1100/2008). U konkretnom slučaju, prvostepeni sud je obrazložio svoju odluku o neizvođenju dokaza time što je ocenio kao osnovan istaknuti materijalnopravni prigovor zastarelosti potraživanja, pa bi izvođenje dokaza veštačenjem bilo suprotno pravu stranaka da se postupak završi u razumnom roku i dužnosti suda da postupak sprovede bez odugovlačenja i sa što manje troškova.

U odnosu na navode podnosilaca ustavne žalbe da im je pravo na pravično suđenje povređeno i time što je postupajući sud promenio pravni osnov potraživanja, Ustavni sud ističe da je odredbom člana 187. stav 4. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 125/04 i 111/09) propisano da će sud postupati po tužbi i kada tužilac nije naveo pravni osnov tužbenog zahteva, a ako je tužilac naveo pravni osnov, sud nije vezan za njega, te je stoga, u skladu sa načelom iura novit curia, dužnost suda da utvrdi pravni osnov tužbenog zahteva.

S obzirom na navedeno, Ustavni sud je ocenio da izneti navodi ne predstavljaju ustavnopravne razloge na kojima se mogu zasnivati tvrdnje o povredi ustavnog prava na pravično suđenje. Stoga je Ustavni sud u ovom delu odbacio ustavnu žalbu, saglasno odredbi člana 36. stav 1. tačka 7) Zakona o Ustavnom sudu, jer ne postoje Ustavom i Zakonom utvrđene pretpostavke za vođenje postupka.

Ustavni sud je ovakav stav zauzeo i u Odluci Už-2156/2011 od 7. novembra 2012. godine.

7. S obzirom na to da je u konkretnom slučaju Ustavni sud našao da nisu ispunjene pretpostavke za ispitivanje istaknute povrede prava na pravično suđenje, Sud smatra da objavljivanje ove odluke u „Službenom glasniku Republike Srbije“ predstavlja, saglasno odredbi člana 89. stav 2. Zakona o Ustavnom sudu, pravičan vid zadovoljenja podnosilaca ustavne žalbe zbog utvrđene povrede prava na jednaku zaštitu prava iz člana 36. stav 1. Ustava.

8. S obzirom na navedeno, Ustavni sud je, na osnovu odredaba člana 42b stav 1. tačka 1), člana 45. tačka 9) i člana 46. tačka 9) Zakona o Ustavnom sudu, kao i člana 84. Poslovnika o radu Ustavnog suda („Službeni glasnik RS“, br. 24/08, 27/08 i 76/11), odlučio kao u izreci.

PREDSEDNIK VEĆA

dr Dragiša B. Slijepčević