| Vrsta: | Sudska praksa | ||
| Sud: | Ustavni sud Republike Srbije * | Datum: 02.06.2005 | Broj: 1.U.32/02 |
| Abstrakt: | |||
Ustavnom sudu Republike Srbije podnete su inicijative za pokretanje postupka za utvrđivanje neustavnosti i nezakonitosti postupka donošenja i odredbe člana 2. alineja 4. Odluke navedene u izreci. U inicijativama se navodi da je osporena Odluka u suprotnosti s Ustavom i Zakonom o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, broj 49/99), iz razloga što Odluka nije doneta glasanjem propisane većine birača. U vezi sa tim, inicijatori navode da podaci o rezultatima izjašnjavanja građana o uvođenju samodoprinosa, koje je utvrdila Komisija za sprovođenje izjašnjavanja o uvođenju mesnog samodoprinosa, nisu tačni, zbog toga što listići za izjašnjavanje građana o uvođenju samodoprinosa nisu bili propisno sastavljeni i lično potpisani od strane svakog birača ili su potpisi nejasni, kao i zbog toga što su pojedini birači na prevaran način od strane članova Komisije potpisali te listiće. Inicijatori osporavaju i obavezu plaćanja samodoprinosa za radnike na privremenom radu u inostranstvu, koja je ustanovljena osporenom odredbom člana 2. alineja 4. Odluke, iz razloga što građani koji se nalaze na privremenom radu u inostranstvu ne ostvaruju dohodak na teritoriji opštine Svilajnac.Pored toga, inicijatori navode da je odredba člana 2. alineja 4. Odluke u suprotnosti sa odredbama čl. 92. i 93. Zakona o lokalnoj samoupravi, kao i sa principom ravnopravnosti građana iz člana 13. Ustava, jer je određena jedinstvena novčana obaveza u paušalnom iznosu u okviru iste kategorije obveznika, nezavisno od njihovih pojedinačnih prihoda.U odgovoru Mesne zajednice Subotica navodi se da je osporena Odluka doneta na osnovu pismenog izjašnjavanja građana Mesne zajednice Subotica i da je objavljena u „Opštinskom službenom glasniku“, 15.03.2002. godine. U odgovoru se dalje ističe da je osporena Odluka u skladu sa odredbama Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, broj 49/99), kao i da se za Odluku izjasnila većina od ukupnog broja građana, a što se može utvrditi uvidom u zapisnik Komisije za sprovođenje izjašnjavanja o uvođenju samodoprinosa, broj 020-03/2002-13, od 3.02.2002. godine. U vezi sa odredbom člana 11. Odluke, u odgovoru se ističe da se osporena Odluka ne primenjuje retroaktivno, odnosno da se ne primenjuje pre nego što su se građani izjasnili o uvođenju samodoprinosa.Skupština opštine Svilajnac u svom odgovoru navodi da u Mesnoj zajednici Subotica živi veliki broj radnika na privremenom radu u inostranstvu i da je ovoj kategoriji lica samodoprinos određen u fiksnom iznosu, jer bi određivanje stope samodoprinosa u procentu od plate odnosno penzije u praksi bilo nesprovodivo. Naime, prema navodima iz odgovora, veliki broj tih radnika neće da prijavi visinu svojih plata, a visinu njihovih plata ne može na merodavan način da utvrdi ni odgovarajući opštinski organ. Navodeći da je zakonom data mogućnost da se odlukom o samodoprinosu utvrdi i osnovica i stopa samodoprinosa, Skupština opštine u svom odgovoru ističe da u konkretnom slučaju osporenom odredbom Odluke nije povređen Ustav i zakon.U sprovedenom postupku Ustavni sud je utvrdio su građani sa područja Mesne zajednice Subotica, pismenim izjašnjavanjem sprovedenim u periodu od 3.01.do 1.02.2002. godine, doneli Odluku o uvođenju samodoprinosa za područje Mesne zajednice Subotica. Odluka Saveta Mesne zajednice Subotica, broj 020-04/2002-13, od 11.02.2002. godine, objavljena je u „Opštinskom službenom glasniku“, broj 15/2002, dana 15.03.2002. godine. Osporenom odredbom člana 2. alineja 4. utvrđeno je da se za radnika na privremenom radu u inostranstvu uvodi samodoprinos po stopi od 150 DEM u dinarskoj protivvrednosti po bančinom kursu na dan uplate. Odredbom člana 11. osporene Odluke utvrđeno je da Odluka stupa na snagu danom objavljivanja u „Opštinskom službenom glasniku“, a primenjivaće se od 1.03.2002. godine.Odredbom člana 13. Ustava Republike Srbije utvrđeno je da su građani jednaki u pravima i dužnostima i imaju jednaku zaštitu pred državnim i drugim organima bez obzira na rasu, pol, rođenje, jezik, nacionalnu pripadnost, veroispovest, političko ili drugo uverenje, obrazovanje, socijalno poreklo, imovno stanje ili koje lično svojstvo. Odredbom člana 114. stav 2. Ustava utvrđeno je da se za zadovoljavanje potreba građana u opštini sredstva mogu prikupljati na osnovu neposrednog izjašnjavanja građana, u skladu sa zakonom. Odredbom člana 120. Ustava utvrđeno je da zakon, drugi propis ili opšti akt stupa na snagu najranije osmog dana od dana objavljivanja, osim ako iz naročito opravdanih razloga, nije predviđeno da ranije stupa na snagu. Odredbama člana 121. st. 1. i 2. Ustava utvrđeno je da zakon, drugi propis ili opšti akt ne može imati povratno dejstvo i da se samo zakonom može odrediti da pojedine njegove odredbe, ako to zahteva opšti interes utvrđen u postupku donošenja zakona, imaju povratno dejstvo.Osporena Odluka doneta je na osnovu Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 49/99 i 27/01), koji je prestao da važi stupanjem na snagu Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 9/02, 33/04 i 135/04). Zakonom o lokalnoj samoupravi koji je na snazi propisano je: da odluku o uvođenju samodoprinosa donose građani neposredno, tajnim glasanjem ili ličnim izjašnjavanjem uz potpis, u skladu sa statutom (član 87); da odluku donose građani koji imaju izborno pravo i prebivalište na području na kome se sredstva prikupljaju, kao i da se odluka smatra donetom kada se za nju izjasni većina od ukupnog broja građana (član 90. st. 1. i 3); da se samodoprinos može izraziti u novcu, robi, radu, prevozničkim i drugim uslugama, zavisno od potreba i mogućnosti građana (član 92. stav 1); da se osnovica samodoprinosa uređuje odlukom o uvođenju samodoprinosa i da ukoliko odlukom nije drukčije određeno osnovicu samodoprinosa čine zarade (plate) zaposlenih, prihodi od poljoprivrede i šumarstva i prihodi od samostalne delatnosti, na koje se plaća porez na dohodak građana u skladu sa zakonom koji uređuje porez na dohodak građana, kao i vrednost imovine na koju se plaća porez na imovinu, u skladu sa zakonom koji uređuje porez na imovinu (član 93); da je stopa samodoprinosa proporcionalna i da se određuje odlukom, kao i da se olakšice i oslobođenja u plaćanju samodoprinosa utvrđuju odlukom (član 95).Polazeći od navedenih odredaba Zakona o lokalnoj samoupravi, kojim je propisano da odluku o uvođenju samodoprinosa donose građani koji imaju izborno pravo i prebivalište na području na kome se sredstva prikupljaju, proizlazi da isti ti građani mogu biti i obveznici plaćanja samodoprinosa. Imajući to u vidu, kao i da Zakonom nije predviđeno da su pojedine kategorije građana oslobođene od plaćanja samodoprinosa, Ustavni sud je ocenio da uvođenje obaveze plaćanja samodoprinosa za radnike koji se nalaze na privremenom radu u inostranstvu, nije u suprotnosti s Ustavom i zakonom. Određivanje visine samodoprinosa u jednakom iznosu za navedenu kategoriju obveznika, na način kako je to utvrđeno u osporenoj odredbi člana 2. alineja 4. Odluke, nije u skladu sa odredbama čl. 92. i 95.Zakona o lokalnoj samoupravi, kojima je propisano da se samodoprinos uvodi zavisno od potreba, ali i od mogućnosti građana i da je stopa samodoprinosa proporcionalna. Međutim, u pogledu visine samodoprinosa, na radnike koji se nalaze na privremenom radu u inostranstvu, po shvatanju Suda, primenjuje se, kao i na druge radnike koji se nalaze u radnom odnosu, odredba člana 2. alineja 1. Odluke, u skladu sa kojom su i navedeni radnici u obavezi da plaćaju samodoprinos po stopi od 2% na zaradu. Saglasno iznetom, Ustavni sud je ocenio da je propisivanjem obaveze plaćanja samodoprinosa u fiksnom iznosu za radnike koji se nalaze na privremenom radu u inostranstvu povređeno i ustavno načelo o jednakosti građana u pravima i dužnostima iz člana 13. Ustava. Imajući u vidu navedeno, Ustavni sud je utvrdio da osporena odredba člana 2. alineja 4. Odluke nije u saglasnosti s Ustavom i zakonom.Izvor: Službeni glasnik Republike Srbije, 76/05 od 2.09.2005. - 2498