| Vrsta: | Sudska praksa | ||
| Sud: | Ustavni sud | Datum: 04.03.2010 | Broj: IUl-90/2009 |
| Abstrakt: | |||
Ustavni sud u sastavu: predsednik dr Bosa Nenadići i sudije dr Olivera Vučić, dr Marija Draškić, dr Agneš Kartag Odri, Katarina Manojlović Andrić, dr Dragiša Slijepčević, dr Dragan Stojanović i Predrag Ćetković, na osnovu člana 167. stav 1. tačka 4. Ustava Republike Srbije, na sednici održanoj 4. marta 2010. godine, doneo je
Ne prihvata se inicijativa za pokretanje postupka za utvrđivanje neustavnosti i nezakonitosti odredaba Tarifnog broja 1. Taksene tarife lokalnih komunalnih taksi Odluke o lokalnim komunalnim taksama ("Službeni glasnik opštine Valjevo", br. 11/07 i 22/07).
Ustavnom sudu je podneta inicijativa za ocenu ustavnosti i zakonitosti Tarifnog broja 1. Taksene tarife lokalnih komunalnih taksi Odluke o lokalnim komunalnim taksama ("Službeni glasnik opštine Valjevo", br. 11/07 i 22/07).
Podnosilac inicijative ističe da se u Tarifnom broju 1. u stavu 8. "Napomena" navodi da se taksa za isticanje firmi ili naziva iz navedenog tarifnog broja umanjuje za 20% za srednja i 50% za mala privredna društva, a istovremeno je st. 10. i 11. "Napomena" navedenog Tarifnog broja određeno da se taksa za lica koja obavljaju pretežno trgovinsku delatnost umanjuje za 40%, a za lica koja obavljaju zanatsku delatnost 60%, čime se po njegovom mišljenju, povređuje pravo na jednakost građana pred zakonom u smislu jednakih uslova privređivanja, i to u odnosu na advokatsku delatnost i delatnost privatne lekarske prakse. U inicijativi se dalje navodi: da samostalne delatnosti koje obavljaju fizička lica upisana u advokatsku, odnosno lekarsku komoru nemaju status velikog privrednog društva u koja su navedenom odlukom svrstana; da se u osporenoj Odluci ne pominje umanjenje za lokalnu komunalnu taksu za navedenu kategoriju fizičkih lica, tako da su takse odmerene kao da se radi o velikom privrednom društvu; da su takvim tretmanom navedene kategorije samostalnih delatnosti dovedene u neravnopravan položaj u odnosu na ostala lica koja privređuju kao veliko privredno društvo i godišnje ostvare multimilionske dobiti. Takođe, u inicijativi se osporava i visina komunalne takse, za koju se tvrdi da je uvećana više puta.
U odgovoru donosioca akta navodi se: da je pravni osnov navedene Odluke sadržan u članu 30. Zakona o lokalnoj samoupravi i članu 11. Zakona o finansiranju lokalne samouprave; da su osporeni delovi "Napomene" Tarifnog broja 1. u skladu sa članom 18. Zakona o finansiranju lokalne samouprave, prema kome se aktom skupštine jedinice lokalne samouprave kojim se uvodi lokalna komunalna taksa utvrđuju obveznici, visina, olakšice, rokovi i način plaćanja komunalne takse; da su neosnovani navodi inicijatora da su osporenom Odlukom delatnosti advokata i lekara izjednačeni sa velikim privrednim društvima, budući da su u osporenom tarifnom broju određene takse za isticanje firmi za dve kategorije obveznika, i to - taksa za isticanje firmi na poslovnim prostorijama (izuzev firmi iz tačke 2. tog tarifnog broja), koja se utvrđuje u godišnjem iznosu po zonama, i taksa za isticanje firmi na poslovnim prostorijama pravnih i fizičkih lica koja se bave organizovanjem igara na sreću i zabavnih igara, koja se utvrđuje u godišnjem iznosu po zonama; da su navedene odredbe osporene Odluke u skladu sa čl. 17. i 18. Zakona o finansiranju lokalne samouprave prema kojima se takse propisuju po vrstama delatnosti, pri čemu se određuje koji kriterijumi i koje delatnosti moraju biti posebno propisani; da skupština jedinice lokalne samouprave svojim aktom propisuje obveznike, olakšice, rokove i način plaćanja lokalnih komunalnih taksi. Takođe, u odgovoru se ističe i da su neosnovani navodi inicijatora u pogledu osporavanja visine takse, budući da se ona povećava sa projektovanom stopom inflacije.
U sprovedenom postupku pred Ustavnim sudom utvrđeno je sledeće:
Osporenom Odlukom o lokalnim komunalnim taksama ("Službeni glasnik opštine Valjevo", br. 11/07 i 22/07), koju je doneo Privremeni organ opštine Valjevo na sednici od 31. maja 2007. godine, uvode se lokalne komunalne takse koje se plaćaju za korišćenje prava, predmeta i usluga na teritoriji opštine Valjevo i utvrđuju visina, olakšice, način, rokovi plaćanja i obveznici (član 1.). Članom 4. tačka 1. Odluke propisano je da se lokalne komunalne takse uvode za isticanje firme na poslovnom prostoru. Taksenom tarifom lokalnih komunalnih taksi, koja čini sastavni deo navedene Odluke, odredbama Tarifnog broja 1. tačke 1. određeno je da se za isticanje firme na poslovnim prostorijama (izuzev firmi iz tačke 2. ovog tarifnog broja) taksa utvrđuje u godišnjem iznosu po zonama, a tačkom 2. određeno je da se za isticanje firme na poslovnim prostorijama pravnih i fizičkih lica koja se bave organizovanjem igara na sreću i zabavnih igara, taksa utvrđuje u godišnjem iznosu po zonama. U "Napomeni" navedenog Tarifnog broja određeno je, pored ostalog, da se pod istaknutom firmom, smatra svaki istaknuti naziv ili ime koje upućuje na to da pravno ili fizičko lice obavlja delatnost, bez obzira gde je firma istaknuta na poslovnoj prostoriji (stav 3.); da se taksa za isticanje firme ili naziva iz ovog tarifnog broja umanjuje za 20% za srednja privredna društva, a 50% za mala privredna društva i to umanjenje se ne odnosi na tačku 2. tog tarifnog broja (stav 8.); da se takse iz ovog Tarifnog broja umanjuju za 40% za fizička lica koja obavljaju pretežno trgovinsku delatnost, a 60% za fizička lica koja samostalno obavljaju pretežno zanatsku delatnost i da se ta umanjenja ne odnose na tačku 2. ovog tarifnog broja (st. 10. i 11.).
Odredbama člana 21. st. 1. i 2. Ustava utvrđeno je da su pred Ustavom i zakonom svi jednaki i da svako ima pravo na jednaku zakonsku zaštitu bez diskriminacije. Prema članu 84. stav 1. Ustava, svi imaju jednak pravni položaj na tržištu.
Odredbama čl. 91. i 92. Ustava utvrđeno je da se sredstva iz kojih se finansiraju nadležnosti Republike Srbije, autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave obezbeđuju iz poreza i drugih prihoda utvrđenih zakonom, da je obaveza plaćanja poreza i drugih dažbina opšta i da se zasniva na ekonomskoj moći obveznika, kao i da Republika Srbija, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave imaju budžete u kojima moraju biti prikazani svi prihodi i rashodi kojima se finansiraju njihove nadležnosti. Odredbom člana 97. tačka 3. Ustava utvrđeno je da Republika Srbija uređuje i obezbeđuje sistem lokalne samouprave, a prema članu 188. stav 4. Ustava, poslovi jedinice lokalne samouprave finansiraju se, pored ostalog, iz izvornih prihoda jedinice lokalne samouprave i budžeta Republike Srbije, u skladu sa zakonom.
Zakonom o finansiranju lokalne samouprave ("Službeni glasnik RS", broj 62/06) uređena su pitanja obezbeđivanja sredstava jedinice lokalne samouprave za obavljanje izvornih i poverenih poslova. Odredbom člana 6. tačka 3) ovog zakona propisano je da jedinici lokalne samouprave pripadaju izvorni prihodi ostvareni na njenoj teritoriji u vidu lokalnih komunalnih taksi. Saglasno članu 11. stav 1. Zakona, skupština jedinice lokalne samouprave može uvoditi lokalne komunalne takse za korišćenje prava, predmeta i usluga. Članom 12. Zakona propisano je da je obveznik lokalne komunalne takse korisnik prava, predmeta i usluga za čije je korišćenje propisano plaćanje lokalne komunalne takse, pri čemu je odredbom člana 15. stav 1. tačka 1) Zakona izričito propisano da se lokalne komunalne takse mogu uvoditi za isticanje firme na poslovnom prostoru. Odredbama člana 13. navedenog Zakona određeno je da taksena obaveza nastaje danom početka korišćenja prava, predmeta ili usluge za čije je korišćenje propisano plaćanje lokalne komunalne takse (stav 1.) i da traje dok traje korišćenje prava, predmeta ili usluge (stav 2.). Članom 16. Zakona propisano je da je firma, u smislu ovog zakona, svaki istaknuti naziv ili ime koje upućuje na to da pravno ili fizičko lice obavlja određenu delatnost, da ako se na jednom poslovnom objektu nalazi više istaknutih firmi istog obveznika, taksa se plaća samo za jednu firmu i da se za svaku firmu istaknutu van poslovnog objekta plaća taksa za svaku istaknutu firmu. Odredbom člana 17. Zakona propisano je da jedinica lokalne samouprave može utvrditi lokalne komunalne takse u različitoj visini zavisno od vrste delatnosti, površine i tehničko-upotrebnih karakteristika objekta i po delovima teritorije, odnosno u zonama u kojima se nalaze objekti, predmeti ili vrše usluge za koje se plaćaju takse, dok je odredbom člana 18. Zakona propisano da se aktom skupštine jedinice lokalne samouprave kojim se uvodi lokalna komunalna taksa utvrđuju obveznici, visina, olakšice, rokovi i način plaćanja lokalne komunalne takse.
Iz navedenih odredaba Ustava i Zakona, po oceni Ustavnog suda, proizlazi da je obaveza plaćanja poreza i drugih dažbina opšta, da se prihodi jedinice lokalne samouprave uređuju zakonom, da je zakonom dato ovlašćenje skupštini jedinice lokalne samouprave da uvodi lokalne komunalne takse, kao i da su zakonom određene granice ovlašćenja skupštine jedinice lokalne samouprave pri uvođenju i utvrđivanju lokalne komunalne takse. Zakonom o finansiranju lokalne samouprave je na opšti način uređeno ko je obveznik lokalne komunalne takse, kao i da se lokalne komunalne takse mogu uvoditi za isticanje firme na poslovnom prostoru, određeno je značenje firme u smislu tog zakona, a propisani su i kriterijumi na osnovu kojih skupština jedinice lokalne samouprave može utvrđivati visinu lokalne komunalne takse. Dakle, Ustavni sud nalazi da je skupština jedinice lokalne samouprave zakonom ovlašćena da svojom odlukom odredi visinu lokalne komunalne takse za isticanje firme na poslovnim prostorijama i da visinu ove takse utvrdi u različitim iznosima na osnovu zakonom propisanih kriterijuma, kao što su i vrsta delatnosti i delovi teritorije, odnosno zone u kojima se nalazi poslovni prostor na kome je istaknuta firma.
Članom 86. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi ("Službeni glasnik RS", broj 129/07) propisano je da do konstituisanja skupštine i izbora izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, tekuće i neodložne poslove iz nadležnosti skupštine i izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, obavlja privremeni organ jedinice lokalne samouprave.
Iz svega navedenog, po oceni Suda, proizlazi da Privremeni organ Skupštine opštine Valjevo uvođenjem lokalnih komunalnih taksi za isticanje firme na poslovnim prostorijama nije prekoračio granice svog zakonskog ovlašćenja, niti proširio takseni osnov propisan navedenim odredbama Zakona o finansiranju lokalne samouprave.
Ustavni sud ukazuje da je, saglasno odredbama Zakona o finansiranju lokalne samouprave, firma svaki istaknuti naziv ili ime koje upućuje na to da pravno ili fizičko lice obavlja određenu delatnost, te plaćanju takse za isticanje firme podležu sva pravna i fizička lica koja na svom poslovnom objektu istaknu naziv, odnosno ime pod kojim obavljaju određenu delatnost, bez obzira na to da li i samo obavljanje delatnosti tog lica podleže obavezi plaćanja lokalne komunalne takse ili ne.
Po oceni Ustavnog suda, na osnovu svega navedenog proizlazi da taksa za isticanje firme na poslovnom prostoru predstavlja jednu vrstu lokalne komunalne takse, koja je izvorni prihod jedinice lokalne samouprave i koju skupština jedinice lokalne samouprave uređuje svojim aktom, u skladu sa zakonom. Zakonom o finansiranju lokalne samouprave se određuju granice ovlašćenja skupštine opštine pri uvođenju i uređivanju svih lokalnih komunalnih taksi, pa i takse za isticanje firme na poslovnom prostoru i dopušta uvođenje lokalnih komunalnih taksi u različitoj visini, zavisno od vrste delatnosti i delova teritorije, odnosno zona u kojima se nalaze objekti, predmeti ili vrše usluge za koje se plaćaju takse, s tim da će Vlada utvrditi najviši dozvoljeni iznos, pored ostalog, i za taksu za isticanje firme na poslovnom prostoru. Imajući u vidu da Vlada nije utvrdila najviši iznos za navedenu lokalnu komunalnu taksu koji bi ograničavao skupštinu opštine u pogledu odlučivanja o visini takse za isticanje firme na poslovnom prostoru, to je, po oceni Suda, visina ovog lokalnog javnog prihoda predmet samostalnog uređivanja od strane skupštine jedinice lokalne samouprave. Stoga bi upuštanje u ocenu adekvatnosti iznosa navedene takse sa stanovišta njegove visine, predstavljalo ocenu celishodnosti osporene odredbe Odluke, što, saglasno članu 167. Ustava, ne spada u nadležnost Ustavnog suda.
Takođe, neosnovani su i navodi iz inicijative da su osporenom Odlukom delatnosti advokata i lekara izjednačene sa velikim privrednim društvima, tako da se time povređuje ustavno pravo na jednakost građana pred zakonom u smislu jednakih uslova privređivanja, budući da je odredbama Zakona o finansiranju lokalne samouprave dato ovlašćenje jedinici lokalne samouprave da može utvrditi lokalne komunalne takse u različitoj visini zavisno od vrste delatnosti a takođe i razne olakšice u plaćanju navedene takse (čl. 17. i 18. Zakona). Iz navedenog, po oceni Suda proizlazi da donosilac navedenog osporenog akta nije izašao iz granica ovlašćenja utvrđenog zakonom kada je propisao obavezu plaćanja lokalnih komunalnih taksi za isticanje firme na poslovnim prostorijama pravnih i fizičkih lica na način uređen osporenim odredbama Odluke, a pitanje načina tog uređivanja, odnosno određivanja olakšica u plaćanju takse, pitanje je celishodnosti, o kome Ustavni sud, prema članu 167. Ustava, nije nadležan da odlučuje.
Po oceni Ustavnog suda, osporenom Odlukom se ne povređuju ustavna načela o jednakosti i jednakim uslovima privređivanja, jer se rešenja iz osporene Odluke podjednako odnose na sve koji se pod istim uslovima nađu u istoj pravnoj situaciji propisanoj osporenom Odlukom.
Imajući u vidu sve navedeno, Ustavni sud je ocenio da osporena odredba Tarifnog broja 1. Taksene tarife lokalnih komunalnih taksi Odluke o lokalnim komunalnim taksama na teritoriji opštine Valjevo nije nesaglasna sa Ustavom i zakonom, pa inicijativu nije prihvatio, saglasno odredbi člana 53. stav 3. Zakona o Ustavnom sudu.
Na osnovu izloženog i odredbe člana 46. tačka 5) Zakona o Ustavnom sudu ("Službeni glasnik RS", broj 109/07), Ustavni sud je odlučio kao u izreci.
PREDSEDNIK
USTAVNOG SUDA
Bosa Nenadić